Barbie – najsłynniejsza i najbardziej kontrowersyjna lalka świata

O Barbie słyszał każdy. Niepozorna lalka, która początkowo nie zaskarbiła sobie sympatii i miała zwiastować plajtę firmy Mattel, stała się ikoną popkultury. To więcej niż zabawka – jej postać pojawia się w książkach, filmach czy grach komputerowych. Śpiewane są o niej piosenki, gwiazdy przygotowują stylizacje na jej podobiznę. Ostatnio znowu panuje na nią moda za sprawą filmu Grety Gerwing, opowiadającego jej historię.

Historia lalki Barbie

Lalka Barbie powstała już ponad 60 lat temu, 9 marca 1959 roku. Powód jej stworzenia najlepiej opisuje sama twórczyni najlepiej sprzedającej się zabawki w historii, Ruth Handler – ”Moja filozofia Barbie była taka, że każda dziewczynka może zostać kimkolwiek zechce. Barbie zawsze pokazywała, że kobieta ma wybór”. Właśnie taki cel przyświecał Ruth, która mogła zrealizować swój pomysł dzięki temu, że jej mąż, Elliot, był współwłaścicielem firmy Mattel. Sama idea zrodziła się w jej głowie, gdy pewnego dnia obserwowała zabawę swojej córki. Zauważyła, że używa ona zakupionych przez matkę w Niemczech lalek Bild Lili, aby odgrywać sceny z przyszłości, przedstawiające ją jako dorosłą kobietę, żonę, matkę. To dlatego Ruth postanowiła stworzyć lalkę, która nie będzie już dzieckiem, a osobą, którą w przyszłości stanie się każda mała dziewczynka. 

Pełne imię Barbie to Barbara Millicent Roberts – została tak nazwana na cześć córki Ruth i Elliota. Jej partner, Ken, otrzymał natomiast imię po synu pary, Kennethcie. Początkowo propozycja Ruth nie zyskała aprobaty jej męża. Zarówno on, jak i pracownicy firmy Mattel uznali, że stworzenie Barbie może wpędzić ich w kłopoty finansowe. Mimo to Ruth postawiła na swoim i ostatecznie Barbie pojawiła się na sklepowych półkach. Dzieci przyjęły ją entuzjastycznie, w pierwszym roku sprzedano 350 tysięcy sztuk. Mniej zachwyceni nową zabawką byli rodzice, którzy uważali, że lalka o realistycznych proporcjach dorosłej kobiety gorszy ich pociechy. Jednak nawet to nie mogło zmienić faktu, że nowa zabawka stała się hitem na rynku. I tak pozostało do dziś – szacuje się, że do tej pory firma Mattel sprzedała ponad miliard lalek.

Barbie tak wielki sukces zawdzięcza między innymi swojej uniwersalności. To za jej sprawą małe dziewczynki wierzą, że mogą być kim zechcą. Barbara Millicent Roberts stała się ważną częścią rewolucji obyczajowej lat 60. i 70., pomagając zmienić postrzeganie roli kobiet w społeczeństwie. Pokazywała, że nie musi się ona ograniczać do bycia żoną i matką. Barbie nie bała się żadnego zawodu – w swoich ponad 200 wcieleniach była już między innymi astronautką, nauczycielką czy policjantką. W ostatnich latach firma Mattel stawia również na różnorodność. Stąd w sklepach możemy zobaczyć Barbie na wózku inwalidzkim, ubraną w hidżab, z figurą w rozmiarze plus size czy o innym niż biały kolorze skóry. 

Kontrowersje

Za ogromną popularnością często idą również spore kontrowersje. Nie inaczej jest w przypadku najsłynniejszej lalki świata. Barbie do dziś jest krytykowana przez feministki za uprzedmiotowienie roli kobiet i uczenie małych dziewczynek, że uroda to główne kryterium, na podstawie którego powinno się oceniać innych. Zdaniem krytyków lalka promuje również konsumpcjonizm. Sama Ruth Handler nigdy nie przejmowała się negatywnymi opiniami. Trzeba jednak przyznać, że niektóre wcielenia Barbie odbiły się szerokim echem i wywarły niezbyt pozytywne wrażenie. Oto przykłady najbardziej kontrowersyjnych lalek z serii Barbie:

• Barbie Video Girl (2010 rok) – ta lalka to mały cud techniki. Wyposażona w ekran na plecach i kamerę na przodzie, mogła nagrywać 30-minutowe filmiki. Brzmi świetnie, prawda? Niestety, inne zdanie w tej sprawie miało FBI. Federalne Biuro Śledcze wydało komunikat, w którym poinformowało, że zabawka może służyć do niecnych celów, takich jak filmowanie pornografii dziecięcej. Rodzice byli tym mocno zaniepokojeni, jednak firma Mattel poinformowała, że FBI nie otrzymało żadnego zgłoszenia w tej sprawie,
• Earring Magic Ken (1993 rok) – wypuszczony na początku lat 90. Ken wywołał sporo kontrowersji. Miał blond pasemka, ubrany był w siateczkowy top, a w jego uchu błyszczał kolczyk. Społeczność LGBT natychmiast ochrzciła go „gejowskim Kenem”, między innymi z tego powodu, że ponoć wisiorek, który Ken miał na szyi, przypominał erotyczną zabawkę dla gejów. Firmie Mattel się to nie spodobało i po sześciu miesiącach od premiery Kenawycofano ze sprzedaży,
• Teen Talk Barbie (1992 rok) – mówiąca lalka Barbie stała się bestsellerem lat 90., jednak jednocześnie wzbudziła spore kontrowersje. Niby nie było w niej nic gorszącego. Jak się jednak okazało, problem stanowiło to, co mówiła. Wśród wgranych kwestii znalazły się zdania takie jak „Kocham zakupy!”, „Czy kiedykolwiek będziemy miały wystarczająco dużo ubrań?” oraz „Lekcje matematyki są trudne!”. I to właśnie ostatnia kwestia wzbudziła największe zamieszanie. Krajowa Rada Nauczycieli Matematyki w USA uznała je za szkodliwe i zniechęcające dziewczynki do nauki przedmiotów ścisłych. Ponadto Stowarzyszenie Kobiet Uniwersyteckich uznało lalkę za antyfeministyczną. Ostatecznie zdanie o lekcjach matematyki zostało usunięte,
• Oreo Barbie (2001 rok) – czy lalka Barbie, która powstała we współpracy z marką produkująca popularne ciastka Oreo, może wywołać kontrowersje? Okazuje się, że tak. Wszystko dlatego, że lalka była czarnoskóra. „Oreo” to w slangu obraźliwe określenie na Afroamerykanina, który zachowuje się jak biały – „czarny na zewnątrz, biały w środku”. Lalki nie wycofano ze sprzedaży, mimo że wzbudziła oburzenie u ciemnoskórych mieszkańców Ameryki,
• Midge (2003 rok) – w odpowiedzi na pojawiające się prośby, aby Barbie miała dziecko, firma Mattel wypuściła serię Happy Family, w której pojawiła się lalka Midge. Była ona ciężarną kobietą, w której zdejmowanym brzuchu znajdowało się niemowlę. Krytyka tej zabawki dotyczyła faktu, że odczepiany brzuch z bobasem w środku to nieco zbyt mocny przekaz dla małych dzieci. Ponadto sugerowano, że Midge wygląda bardzo młodo, a więc promuje nastoletnie ciąże,
• Growing up Skipper (1975 rok) – najstarsza w tym zestawieniu lalka, będąca siostrą Barbie, okazała się niewypałem. W założeniu była reklamowana jako mała dziewczynka, która rośnie i zmienia się w nastolatkę. Po przekręceniu ręki, lalka rosła – wydłużała jej się klatka piersiowa i jej piersi stawały się większe. To nie spodobało się rodzicom, którzy nie chcieli, aby ich dzieci bawiły się takimi zabawkami.

Barbie znowu w modzie

W tym roku za sprawą Grety Gerwing Barbie przeżywa prawdziwy renesans. Jej film, którego tytułem jest imię kultowej lalki, podbija kina na całym świecie. Krytycy w większości wypowiadają się pozytywnie o produkcji, która stała się hitem tego lata. Od premiery minął dopiero tydzień, a zarobiła już kilkaset milionów dolarów. Ponadto wiele marek wypuszcza teraz kolekcje specjalne nawiązujące zarówno do samej lalki, jak i filmu Gerwing. W rolę Barbie wciela się fenomenalna Margot Robbie, a jako Ken partneruje jej Ryan Gosling. W filmie obserwujemy idealny świat idealnych lalek Barbie. Wszystko wydaje się bajką, jednak nieoczekiwanie następuje zgrzyt – Barbie przeżywa kryzys egzystencjalny. Ta zabawna, ale i pouczająca komedia zachwyci zarówno młodszych, jak i starszych odbiorców. Jeśli jeszcze nie widzieliście „Barbie”, koniecznie to nadróbcie.